İskelet Sistemi Nedir? İşlevi ve Hastalıkları

by Koray Yılmaz · 19 Ocak 2019

Yetişkin bir insanın iskelet sistemi 206 kemikten ve onları birbirlerine bağlayan tendon ve kıkırdak yapılardan oluşur. Kan hücresi üretmek, kalsiyum depolamak, endokrin düzenlemesi ve hareket etmek gibi birçok hayati fonksiyonların gerçekleştirilmesini sağlar.

Omurgalılar denilen canlı sınıfı kemikli hayvanlardır ve iç iskelet yapısına sahiptir. Ancak dünyanın yüzde 98’ini omurgasız hayvanlar oluşturur.

İnsanlar ilk doğdukları zaman vücutlarında 300 kemik bulunur. Ancak yetişkinlik dönemlerine kadar bu sayı 206 kemik ile sabitlenir.

Erkek ve dişi kemik yapısında farklılıklar bulunur. Örneğin bir erkeğin leğen kemiği yaklaşık 90 derece veya daha az açıda iken, bir dişi 100 derece veya daha fazladır.

Dişlerde iskelet sisteminin bir parçası olarak kabul edilir. Ancak bir kemik olarak sayılmaz. Dişler vücudumuzdaki en güçlü madde olan dentin ve emayeden yapılmıştır. Dişler ayrıca sindirim sisteminin önemli bir parçasıdır.

İskelet sisteminin iki farklı bölümü vardır. Bunlara eksenel iskelet ve ek iskelet denir. Eksenel iskelet toplamda 80 kemiğe sahiptir, vertebra kolonu, göğüs kafesi ve kafatasından oluşur. Ek iskelet ise toplamda 126 kemiğe sahiptir. Yürüme, koşma ve diğer hareketleri mümkün kılar, üremeden sorumlu ana organları koruma görevi görür.

İskelet Sistemi Hastalıkları

Röntgen, MRG, artroskopi ve kemik yoğunluğu testleri, iskelet sisteminin hastalıklarını ve şekil bozukluklarını saptamak için kullanılan başlıca tanı araçlarından bazılarıdır. Kanser taramaları için kemik iliği biyopsileri kullanılır.

Yaygın kemik hastalıklarından birisi osteoporoz hastalığıdır. Özellikle yaşlılar arasında daha yaygın görülür ve kemik dokusunun kaybına neden olur. Bu hastalık kemikteki kalsiyum eksikliğinden kaynaklanır. Kemiği olduğundan çok daha fazla inceltebilir, ya da tamamen yok edebilir.

Bir diğer yaygın hastalık osteomalizi hastalığıdır. Bu hastalık kemiklerin yumuşamasını sağlar ve D vitamini eksikliği yüzünden ortaya çıkar.

Birde 100’den fazla iltihaplanma çeşidine sahip olan, eklemlere ve çevresine zarar veren artrit hastalık grubu vardır. Artrit eklemlere ve eklemlerin çevresinde yer alan dokulara bulaşan bir hastalıktır. Genellikle boyun, omuz, el, bel, kalça veya diz eklemlerinde görülmektedir. Artrit hastalığı için belirli bir tedavi yöntemi bulunmaz, hastalığın çeşidine göre tedavi uygulaması yapılır.

Aynı zamanda bir diğer yaygın hastalık skolyozdur. Sırt veya omurgada meydana gelen, röntgenle bakıldığında belirgin bir ”C” veya ”S” şekli oluşturan omurga eğriliğine sebep olur. Bu durum genellikle ergenlik dönemlerinde daha belirgin hale gelir ve Amerika Birleşik Devletlerinde her 5-6 milyon kişinin yüzde 2’si skolyoz hastalığından muzdarip.

Sol tarafta hasarlı omurgayı, sağ tarafta ise tedavi edilmiş halini görmektesiniz.

İskelet sisteminin nadir görülen hastalıklardan birisi de kemik kanseridir. Kaynağı kemik olan bu hastalık vücudun başka bölümlerine de yayılabilir. Ve ne yazık ki 20-30 yaşlarında çok genç bir bireyde dahi görülebilir. En azından çok yaygın bir kanser türü sayılmaz, tüm kanser vakalarının yüzde ikisinden daha azını oluşturuyor.

Lösemi ise 4 kanser tipine verilen hastalıkların genel ismidir. Çoğunlukla kanı etkileyen bir kanser olarak bilinse de başlangıç noktası kemik iliğidir. Çok fazla üretilen anormal beyaz kan hücrelerinin, normal kırmızı ve beyaz kan hücrelerini etkilemesi ile bozukluklara yol açar, üretimini etkiler.

Bursit, en çok omuz ve kalça eklemlerini etkileyen bir hastalıktır. Kasların, kemikler üzerinde hareket etmesini sağlayan kayganlaştırıcı sıvı dolu küçük torbaların iltihaplanması ile oluşur.

Ayrıca iskelet sistemi, kopmalara, kırıklara ve mikroplara karşı çok hassastır. Yaklaşık 15-16 psi basınç kemik kırılması için yeterlidir. Kemiklerin nihai görevi hayati organlarımızı korumayı amaçlamaktır.

İskelet Sisteminden Sorumlu Uzman

Ortopedi, iskelet sisteminin tamamını tedavi etmekten sorumlu tıbbi uzmanlık alanıdır. Türkiye’de ortopedi uzmanı olabilmek için, 6 yıllık Tıp bölümünden mezun olan doktorların, Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavına (TUS) katılması ve ortopedi ve travmatoloji alanında ihtisas yapması gerekmektedir.

Geçmişten Günümüze İskelet Sistemi

İnsanlar ilk zamandan bu yana yaralanmalar ve kırıklarla uğraşıyorlar. Ortopedi alanının bazı önemli dönüm noktaları şunlardır;

Antik Yunan tıp babası Hipokrat, tibia kırığı için atel geliştirmiştir.
Roma döneminde, Galen (MÖ 199-129) iskelet sistemini ve çevresindeki kasları tanımlamıştır. Zamanının diğer tıp uzmanları da ilk yapay protezleri geliştirmeye başlamıştır.
Fransız cerrahisinin babası Ambroise Pare (1510-1590), amputasyonlar ve yapay uzuvlar için teknikler geliştiriyor.
Sir Reginald Watson-Jones (1902-1972), 1940 yılında, on yıllardır standart bir referans olmaya devam eden “Kırıklar ve Eklem Yaralanmaları” kitabını yayınladı.
1949’da H. Lowry Rush (1879-1965) uzun kemik kırıklarını tedavi etmek için paslanmaz çelik pimler kullandı.
Tel Aviv Üniversitesi Sackler Tıp Fakültesinin 2015 yılında yaptığı araştırmaya göre, esrarın kemik kırıklarını iyileştirdiğini gösterdi.

İnsan Vücudunun Diğer Sistemleri

İnsan Vücudunun Diğer Organları

Pankreas Nedir? İşlevi, Yeri Ve Hastalıkları