Teori Ne Demek?

Bilimsel teori halk tarafından anlamı çok yanlış bilinen kelimelerden birisidir. Daha doğrusu halk tarafından kullanılan “teori” kelimesi ile bilim insanlarının kullandıkları “bilimsel teori” arasında büyük bir uçurum vardır. Teoriler, sadece bilim insanlarının gerçekleri yorumlama şeklidir.

Bilimsel Teori Nasıl Oluşur?

Bilim insanları birbirinden bağımsız fikirlerini sunarlar. Bu fikirler kanıtlanmamıştır ve hipotez olarak adlandırılır. Teori ise deneyler ve gözlemler neticesinde kanıtlanmış olgulardır. Bilimin işleyişi bu şekildedir, öncelikle bilim insanları hipotezlerini yani kanıtlanmamış fikirlerini sunar, ardından bu hipotezleri destekleyecek, gözlemler ve kanıtlarla birlikte dayanıklılığını artırırlar. Teoriler ise bu gerçeklere denir. Bilimsel teoriler; defalarca kanıtlanmış ve gözlemlenmiş olgular için kullanılan bir terimdir.

Peki bilimsel teoriler değişebilir mi? Evet bir teori değişebilir, yorumlanma şekli farklılaşabilir. Ancak bu onun yanlış olduğunu göstermez. Bilimin sürekli kendini yanlışlamak isteyen bir felsefesi vardır. Bu onun önceki kanıtlarını çürütmez aksine daha da geliştirir. Bu konuda bir örnek daha vereyim; birden bire olmayan, canlı popülasyonlarının gittikçe az veya daha çok değişim gösterdiklerine dair çok fazla kanıt var, biz buna evrim diyoruz, evrim doğanın bir yasasıdır konuyu genel olarak ele alır. Ancak evrim teorisi bu değişimi binlerce farklı kriterde inceleyen ve bize açıklayan araştırmaların bütünüdür.

Teoriler Temellerini Neye Dayandırır?

Herhangi bir bilimsel teori, olguların dikkatli ve rasyonel bir biçimde incelenmesine dayanmalıdır. Bilimsel teoriler test edilebilen bağımsız hipotezlerden oluşması gerekmektedir. Ayrıca bir teorinin önemli bir ölçüde büyük kısmı gözlemsel sonuçlar ile açıklanmalıdır. Bu ve bir çok kriter bir araya getirilerek kanıtlanmış olgulara teori diyoruz.

Peki Teoriler ve Yasalar Arasındaki Farklılık Nedir?

Bilimsel teoriler, hipotezler gibi kabul edilebilir ya da reddedilebilir. Yapılan araştırmalar zamanla değişebilir, dahada üstüne koyulup geliştirilebilir. Teoriler bilimsel bilgiyi arttırmak ve ilerletmek için kullanılan bir araçtır sadece.

Yasalar, doğal dünyada her test edildiğinde geçerli olan ve gözlenen bir olgunun açıklamasıdır. Ama dikkat edin, bir şeyin neden doğru olduğunu ya da nasıl doğru olduğunu açıklamıyor, sadece bunu belirtiyor. Yerçekimi bir yasadır, evrim doğal bir yasadır, elma hiçbir etken olmadan saf halde havada durmadığı gibi hiçbir canlıda evrim geçirmeden olduğu yerde saymaz, öyle olsa bizler olmazdık. Diğer taraftan teoriler bu yasaların açıklamasını yapar, gözlemlerde bulunur.