İlk Hatıran Nedir?
Bebek olmayı hatırlıyorum, bir doktorla ameliyatın içinde geniş bir odadayım. Daha sonra tartılmak için bir hemşireye veriliyor soğuk bir metalin üstüne koyuluyorum. Bu hafızanın her zaman olağandışı olduğunun farkındaydım, çünkü hayatımın bu kadar erken dönemindeydim.
Hatırladığınız ilk olay nedir? Ve bu hatırladığın anında kaç yaşında olduğunu düşünüyorsun? Bellek sizin için nedir? Canlı bir varlık mı? Olumlu ya da olumsuzluğu belli ediyor mu sizler için? Hafızanızı başlangıçta olduğu gibi, kendi gözlerinizle yeniden mı deneyimliyorsunuz, yoksa bellekte kendinize “harekete geçiyor” mu izliyorsunuz?
Yapılan bir çalışmada, her yaştan 6.000’den fazla insanın aynı şeyi yapmalarını yani ilk otobiyografik belleğinin ne olduğunu, ilk anılarını ne zaman yaşlandıklarını ve ne hissettiklerini rapor etmelerini istediler. Yapılan araştırma ortalamasına göre insanlar yaşlarının ilk 3. yılının birinci yarısındaki anılarını hatırladıklarını bildirdiler.
Araştırmaya katılan grubun %40’ı ilk iki veya daha küçük yaşta ki olayları hatırladıklarını dile getirdi. Araştırmaya katılanların %14’ü ise 1 yaşından daha önceki anıları hatırladıklarını dile getirdi. Peki bu ne anlama geliyor? Gerçekten iyi bir hafızaya mı sahibiz? Belki de anı dediklerimiz zihnimizin kurgusudur. Evet son ihtimal daha mantıklı çünkü psikolojik araştırmalar, 3 yaş ve altında hatırlandığı varsayılan anıların oldukça sıra dışı ve olanaksız olduğunu dile getiriyor. Gelin bu konuya biraz derinlemesine girelim ve hafızanın kökenine inelim.
Hafızanın Kökeni
Bellek gelişimini araştıran araştırmacılar, otobiyografik anıların oluşması için gerekli olan nörolojik süreçlerin , üç ve dört yaşları arasında tam olarak gelişmediğini ortaya koymaktadır. Diğer araştırmalar, anıların dil gelişimiyle bağlantılı olduğunu ileri sürdü . Dil, çocukların geçmişlerini başkalarıyla paylaşmasına ve tartışmasına izin vererek, anıların kişisel bir otobiyografide düzenlenmesini sağlar.
Peki bebek olduğumuzu nasıl hatırlayabiliriz? Yani araştırmadaki %40’lık kesim(2.487 kişi) nasıl 2 yaş ve altındaki hatıraları hatırladıklarını dile getirebildi?
Bir açıklama, insanların hafızasında yaşlarına dair yanlış tahminler vermeleridir. Ne de olsa, doğrulayıcı kanıt bulunmadığı sürece, en erken yaş dahil olmak üzere, hayatımızın ötesindeki anıların paylaşılması söz konusu olduğunda, varsayımlarımız elimizdedir.
Her Şey Birer Kurguydu
Evet bütün bu anımsamalar, hatıralar bizlerin kurgusuydu. Yani gerçekte bu anıları hiç yaşamadık. Şöyle ki insanlar bebeklik dönemine ait gördüğü fotoğraflardan, video kayıtlarından, bebekliğinizle ilgili paylaşılan aile hikayelerinden esinlenip bunları yaşamış gibi beynimizde kurgularız, hatırladığımızı sanarız. Zaman içinde, bu görüntü ve gerçeklik birleşimi bir anı olarak yaşanmaya başlar.
Başka bir deyişle, tüm anılarımız bir dereceye kadar kurgu içerir – aslında bu, hareket halindeki sağlıklı bir hafıza sisteminin işaretidir. Fakat henüz bilinmeyen nedenlerden ötürü, hatırlayamadığımız hayatımızın anılarından hatıraları kurgulamak belki de bizler için psikolojik ihtiyaçtır. Şimdilik, bu “hikayeler” bir gizem olmaya devam ediyor.
