Semender Nedir? Hakkında Bilgiler
Semender, kurbağa ve kertenkele arasında gibi görünen amfibi türlerdir. Nemli ve genelde pürüzsüz derileri bulunur. Ayrıca kuyruklu türlerdir ve amfibi türlerin kuyruklu iki yaşamlılar grubunu oluştururlar. Amfibi nedir diye merak ederseniz şuradaki yazımızı okuyabilirsiniz. Semenderler çok çeşitlidir, bazıları dört, bazıları iki ayaklıdır. Bazılarının sadece balık gibi solungaçları bulunurken, bazılarının da sadece akciğerleri bulunur. Bununla birlikte bazı semender türlerinin hem solungacı hemde akciğerleri bulunur. İki yaşayışlı veya amfibi olmanında genel kuralı budur. Semenderler hakkında kısa bilgileri verdikten sonra bazı türlerini yazımızın ilerleyen bölümlerinde ayriyeten tanıtacağız.
Boyutları Nedir?
Semenderler, 9 aile ve 60 cins olmak üzere tam 900 türden oluşur. Kısaca çok farklı türlerde semender olduğu için hepsinin boyları bir değildir. Ama genel olarak küçük canlılardır ve ortalama 15 cm uzunluğa sahiptirler. Ancak çok büyük türleri mevcuttur. Örneğin Dev Japon Semenderi (Andrias japonicus) gibi. Dev Japon semenderleri 1.8 metreye kadar büyüyebilir ve 63 kg ağırlığa ulaşabilmektedir. Bunun harici 1.7 cm boyunda küçücük türleri de bulunmaktadır.
Semenderler Nerelerde Yaşar?
Dünya’nın hemen her yerinde semender türleri yaşamaktadır. Onların habitat alanları istisnalar hariç çorak ve nemli yerlerdir. Bir semender doğduğu zaman su içinde bulunmak zorundadır, bu sebeple karada yaşasa bile yakınlarında göl veya ırmak gibi bulunması şarttır.
Türkiye’de çok farklı canlılara habitat alanları oluşturmaktadır. Örneğin Lyciasalamandra familyasına 9 semender türü Türkiye’ye özgürdür ve Dünya’nın başka yerlerinde görünmezler. Marmaris semenderi olarak da bilinen bu canlı çok narin bir deriye sahiptir. Güneş altında uzun süre kalamazlar bu yüzden onlara rastlamak oldukça güçtür. Onlar genelde gölgelik alanlarda, kayaçların arasında veya vadi yamaçlarında görülürler.
Semender Davranışları Nasıldır?
Semenderler tipik olarak gündüzleri pasif geceleri aktif canlılardır. Gündüz saatlerinde kayalıkların altında, serin ve gölgelik alanlarda bulunurlar. Geceleri ise oldukça aktiftir ve onların avlanması gereken saatlerdir. Semenderlerin bazı türleri çok fazla parlak renklere sahiptir. Bu parlak renkler avcılara ”Bana yaklaşma, seni öldürebilirim” mesajı vermektedir. Bazı parlak renklere sahip semenderlerin zehir bezleri bulunur ve çok tehlikelidirler. Bazı parlak renklere sahip olanlar ise zehirli değildir, sadece tehditkar görünmektir onların amacı. Bu sebeple parlak renklere sahip türünü bilmediğiniz bir semenderle karşılaşırsanız yaklaşmamanız da fayda var. Bununla birlikte diğer semender türleri kendini korumak için farklı yöntemler geliştirmişlerdir.
Bazı türleri saldırı sonrası kopan uzuvlarını yeniden yerine getirebilirler. Örneğin yürüyen balık olarak bilinen aksolot semenderi (Ambystoma mexicanum) kopan kuyruğunu yeniden yetiştirebilir. Aksolot semenderleri hem suya hemde karaya adapte olmuş canlılardır.
Semenderler Ne Yer?
Semenderler etobur canlılardır. Yani sadece etle beslenirler. Küçükleri sümüklü böcekleri, solucanları veya diğer küçük hayvanları yerler. Büyük olanlar ise balıkları, fareleri ve hatta diğer semender türlerini yiyebilirler.
Bir Semender Nasıl Ürer?
Pek çok semender yumurta bırakarak üreme gerçekleştirir ancak Alp semenderi (Ichthyosaura alpestris) gibi birkaç tür direkt doğum yapmayı tercih eder.
Semenderlerin yumurtaları tıpkı kurbağa gibi şeffaftır ve bir semender yumurtadan çıktıktan sonra larva kurbağalar gibi görünmektedir. Anne ve baba semenderler de yumurtaları korumakta oldukça hassastır. Bazı semenderler 3 yıla kadar cinsel olgunluğa ulaşamamaktadır ve bazı semenderler ortalama 55 yıl yaşayabiliyor.
Nesillerinin Durumu
Yüzlerce semender neslinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bunlardan bazıları çok kritik durumda yer alırken bazılarının durumu aşırı tehlike taşımaz. Semenderlerin nesillerini tehlikeye atan en önemli unsur habitat kaybı ve iklim değişikliğidir. Bazı göller kirlendiği için o bölgeye ait olan semenderler ölmeye başlıyor. Diğer taraftan iklim değişikliği bazı semender türlerinin boylarının küçülmesine neden oluyor.
