Frontal Lob: İşlevi, Yeri ve Özellikleri
Beyin geçmiş tarihlerden beri hep merak uyandıran, gerek çalışma mekanizması olsun gerek davranışların ve duyguların ana merkezi olarak kabul görülmesi olsun, bilim tarihinde ve bugünün de araştırma konusu ve tam olarak çoğu bölgelerinin işlevinin ne olduğu açıklanamamıştır. Beyin hakkında olan bilgilerin çoğu temel olarak beyin hasarı veya beyinin bölgelerinin herhangi bir başka yaralanma olan hastalar üzerinde yapılan çalışmaların sonuçlarına dayanır.
Bu yazıda davranışlarımızın, çeşitli üst bilişsel yeteneklerimizin, duygu kontrolümüzün, konuşma becerimizin ana merkezi olan Frontal Lob hakkında patolojik, anatomik ve fizyolojik bilgiler verilecektir.
Frontal Lob Yeri
Frontal lob beyinin ön kısmını oluşturmaktadır. Anatomik olarak santral sulkusun önünde lateral sulkusun sol çaprazındadır. Çeşitli subkortikal bölgeler ile afferent ve efferent bağlantı içerisinde olduğu için bu yapıları da barındırır.Kendi içerisinde motor korteks ve prefrontal korteks olarak ayrılır. Bu kortekslerde ki bölgelerin hepsinin ayrı ayrı motor ve bilişsel özellikleri vardır. Prefrontal korteks bölümü arka beyin ve orta beyin bölümleri ile çift bağlantılar yaparak gözlemlenebilen davranışı sağlar.
Frontal Lob Nedir ve Ne İşe Yarar ?
Frontal lob motor hareket ve konuşma (Broca Alanı gibi) temelli prefrontal korteks kısmı kişiliğimizi oluşturan ve duygulanım kontrolünde rol sahibi olan beyinin ön kısmını oluşturan lobdur. Frontal lob geçmiş tarihlerde ne işe yaradığı bilinmemekle beraber Phineas Gage vakasından sonra anlaşılmaya başlamıştır. Bu vakada bir demiryolu işçisi olan Phineas Gage iş yerinde bir patlama sonucu çenesinden giren ve orbitofrontal korteksinden (frontal lobun alt kısmı göz küresine bakan bölge) çıkan bir demir sopa ile tedavi sürecinden sonra kişiliğinin değişmesi nöropsikoloji ve sinirbilim tarihinde önemli ve ilginç bir vaka olarak sayılıyor.
Broca alanı özellikle konuşmanın motor faaliyeti hakkında önemlidir. Frontal korteksin arka tarafında bulunur. Wernicke alanı (temporal lobda bulunan konuşmanın sözcük ve söz üretiminden sorumlu bölge) ile broca alanı arasında bağlantı konuşmanın hem motor (broca alanı) hem de sözcük (wernicke alanı) üretiminde önemli rol oynar. Broca afazisi birey (ekspresiv afazi olarakta bilinir) konuşmanın motor işlevini yerine getiremez hale gelir. Yazılan ve söylenenleri anlar fakat tekrar edemez.
Kişiliğin oluşmasında, çeşitli motor hareketlerinden, ahlaki ve kişisel ikilemlerimizden, risk alma ve duygulanımımızdan frontal lob sorumludur. Frontal lobun ön kısmını oluşturan prefrontal korteks genel olarak frontal lobun daha üst bilişsel aktivitelerini yerine getirmektedir. O yüzden prefrontal korteksin kendi bölümleri ve kendisi oldukça önemlidir.
Frontal Lobda Çeşitli Hastalıklar
Frontal lobun disfonksiyonu sonucunda oluşan çeşitli hastalıklar; özgüven eksikliği, cinsel aktivite azalması, konuşmada motor güçsüzlük, duyguyu kontrol edememe gibi hem motor hem de çeşitli bilişsel hastalıklar çıkabilir.
Frontal lob hasarını kontrol etmek için nöropsikolojik değerlendirme, fMRI ve PET gibi çeşitli muayene ve görüntüleme cihazları ile tespit edilebilir.
