Palyatif Bakım Nedir?

Palyatif bakım, tedavi edici yaklaşımların tükendiği hastalar başta olmak üzere, tedavi süresince ya da ölüm anına kadar ve sonrasında yas sürecinde, hasta ve yakınlarının fiziksel ve psikososyal gereksinimlerinin karşılanmasında önemli bir rol oynayan bir bakım modelidir. Palyatif sözcüğünün Türk Dil Kurumu sözlüğünde yer alan tanımı “Hastalığı tamamen iyileştirmeyen, yatıştırıcı olan, tesiri geçici olan ilaç veya tedavi; Geçici ve kısa süreli, kesin çözüm sağlamayan, esaslı olmayan” şeklindedir. Literatürde palyatif bakım “uygun ölüm”, “iyi ölüm”, “huzurlu ölüm”, “dayanılabilir ölüm” gibi yaşam sonu bakım kavramlarıyla tanımlanmıştır.

Palyatif bakım, ortaya ilk çıktığı yıllarda yalnızca yaşamın son dönemlerindeki hastalar için uygun görülmüştür. Günümüzde ise bu yaklaşım değişmiştir, kronik ve yaşamı tehdit edici hastalığı olan ve bu sorunlarla yaşayan bireylerde ağrının hafifletilmesi ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi hedeflenirken; palyatif bakımın olabildiğince erken dönemlerde uygulanması gerektiği görüşü kabul görmektedir. Yaptığımız tanımlardan da anlaşılacağı üzere palyatif bakımın amacı tedavi sağlamaksızın hastalığın semptomlarını önleme, dindirme, azaltma veya yatıştırmadır. Burada temel amaç hastanın yaşam kalitesi olabildiğince artırmaktır. Bakım verilirken hasta bir bütün olarak ele alınır. Bu bütünlüğün içinde hastanın içinde bulunduğu kültür ve değerleri, inançları, yaşam tarzı gibi durumlar göz önünde bulundurulur.

Palyatif Bakım Aktivitelerine Göre Ülkelerin Sınıflandırılması:

• Grup 1 Ülkeler: Palyatif bakım aktivitesi bilinmeyen ülkeler.
• Grup 2 Ülkeler: Yapılanma aşamasındaki ülkeler.
• Grup 3A Ülkeler: Ülke genelinde olmayıp sadece bölgesel palyatif bakım yapılanması olan ülkeler.
• Grup 3B Ülkeler: Ülke genelinde olmayıp bölgesel ve genel sağlık sistemi ile bütünleşmemiş ülkeler.
• Grup 4A Ülkeler: Palyatif bakım hizmetleri ve aktiviteleri daha yaygın, palyatif bakım servis türleri çok çeşitli olan ülkeler.
• Grup 4B Ülkeler: Ülke genelinde yaygın palyatif bakım servisleri olup kapsamlı palyatif bakım hizmeti verilmektedir. Etkin ve sürekli palyatif bakım politikaları, üniversitelerle akademik işbirliği içinde olan gelişmiş palyatif bakım eğitim sistemleri ve ulusal palyatif bakım dernekleri olan ülkelerdir.

2006 yılında yapılan bir çalışmaya göre ülkemizde palyatif bakım hizmetleri yapılanmamış ve ülkemizin henüz yeterli olmayan ülkeler arasında yer aldığı bildirilmiştir. Palyatif bakım hizmeti çoğunlukla diğer uzman hekimler tarafından Grup 3B Ülkeler seviyesinde sürdürülmektedir.

Palyatif Bakım Ne Zaman Başlar?

Tedavi gördüğü halde tedavisi başarısız olan, yaşam süresini uzatmaya yönelik yoğun tedavi sürecinde olmasına rağmen yine de erken ölümün kaçınılmaz olduğu, küratif(tam iyileşmeye sağlayan) tedavi seçeneğinin olmadığı ve hastalığı ilerlemeyen ama geri dönüşümü de olmayan hastalarda palyatif bakım uygulanır.

Palyatif Bakım Gerektiren Hastalıklar Nelerdir?

• Kanser
• AIDS
• Motor Nöron Hastalıkları
• Alzheimer Hastalığı
• Amyotrofik Lateral Skleroz(ALS)
• Multipl Skleroz(MS)
• Felç
• İleri dönem organ yetmezliği(kalp, akciğer, böbrek, karaciğer)
• Çocuklarda ki genetik ve ilerleyici hastalıklar,

Palyatif bakım gerektiren bazı hastalıklardandır. Palyatif bakım hastalarında genellikle ağrı, yorgunluk, ağızda kuruma, kabızlık, nefes darlığı ve iştahsızlık gibi belirtiler görülür.

Palyatif Bakım Ekibinde Kimler Bulunur?

Palyatif bakım, hasta ve aileye odaklı çok yönlü bir yaklaşımdır. Palyatif bakım ekibi içinde farklı alanlardan üyeler yer alır. Palyatif bakım konusunda eğitimli profesyonellere ek olarak palyatif bakım ekibi içinde, farklı bakım seviyelerinde rolleri olan bakım verici aile üyeleri, gönüllü toplum liderleri ve sağlık bakıcıları yer alabilir.

Palyatif bakım ekibi üyeleri arasında genellikle;

• Doktor (ağrı uzmanları, medikal onkologlar, palyatif bakım uzmanları),
• Hemşire (klinik hemşireleri, palyatif bakım uzman hemşireleri),
• Sosyal hizmet uzmanı,
• Psikiyatrisiler
• Psikologlar yer almaktadır.

Ayrıca hastanın ihtiyaçlarına göre eczacı, diyetisyen, cerrahlar, fizik tedavi uzmanı, din adamı da palyatif bakım ekibine destek olabilir^.