Karaciğer Nedir: İşlevi ve Hastalıkları
Karaciğer, sindirim sisteminin hormon üretiminde görev alan ve neredeyse tüm diğer organları etkileyen önemli organdır. Karnın sağ üst kısmında, diyaframın hemen altında, midenin üstünde bulunur. Yaklaşık olarak 1.4 kilogram ağırlığındadır. İçinde yarım litreye yakın kanı tutabilir. Bu vücudunun toplam kan oranının yüzde 13’ü yapar. Karaciğerin içinde iki ana bölüm vardır, bunlara lob denilir. Her lob kendi içinde 8 ana bölümden oluşur.
İşlevi Nedir?
Karaciğer, çok karmaşık yapılı bir sistemden oluşur. Neredeyse tanımlanmış 500’den fazla hayati fonksiyonu vardır. Detoksifikasyon, hormon düzenlenmesi, protein sentezi, sindirim ve kırmızı kan hücrelerinin ayrışması sadece birkaç özelliğinden birileridir. Eğer karaciğerin işlevini biraz daha sıralayacak olursak:
- Sindirim sırasında atıkları vücuttan dışarı atmak ve ince bağırsaktaki yağları parçalamaya yardımcı olan safra üretimi salgılar.
- Kan plazması için belirli proteinler üretir.
- Vücuttaki yağların taşınmasına yardımcı olmak için kolesterol ve özel proteinlerin üretir.
- Fazla glikozun depolanması için glikojene dönüştürülmesi sağlar. (glikojen daha sonra enerji için glikoza geri dönüştürülebilir) Ve gerektiğinde glikozun dengelenmesinde görev alır.
- Şekerleri, vitaminleri ve demiri depolar.
- Zehirli amonyağın üre haline dönüştürmesi. (üre, protein metabolizmasının bir ürünüdür ve idrarla atılır)
- Kanın pıhtılaşmasını sağlar.
- Enfeksiyon ve hastalıklarla savaşır.
- Kırmızı kan hücrelerinin temizlenmesini sağlar.
- Vücudun kendisini onarmaya yarayan kimyasallar üretir.
- Vücudu zehirden ve alkolden temizler.
Detoksifikasyon Özelliği
Karaciğerin en bilinen rollerinden biridir. Bu işlev vücuttaki toksin maddelerin atılmasını sağlar. Örneğin alkol ve uyuşturucudan kanın temizlenmesini sağlar. Ek olarak eski ve zararlı kan hücrelerini yok etmeye de yarar.
Karaciğer Hastalıkları
Karaciğer, yüzden fazla hastalık çeşidine yakalanabilir. Bunlara virüsler, alkol, genetik yapı ya da bilinmeyen sebeplerden ötürü bir hasar alabilir. Karaciğer hastalıklarından bazıları şuanlardır:
Otoimmün hepatip, bağışıklık sistemi hücrelerinin karaciğer hücrelerine saldırması ile oluşan bir durumdur. Tedavi edilmeyen bir hastalıktır ve karaciğerin hasar görmesine neden olur.
Biler atrezi, karaciğer içindeki ve dışındaki safra yollarının tıkanmasıdır. Tedavi edilmediği sürece önce siroza daha sonra ölüme neden olan bir hastalıktır.
Siroz hastalığı, karaciğerin çeşitli etkenlerle bozulup görevini yerine getirememesidir. Vücudun en önemli organlarından biri olan karaciğerin bu hastalığa yakalanması ölüme sebebiyet verebilir.
Wilson hastalığı, dokularda bakır birikimine yol açan genetik bir hastalıktır. Karaciğer hücrelerine fazla biriken bakır karaciğer hasarına yol açmaktadır.
Gilbert sendromu aslında genetik olan zararsız bir hastalıktır. Karaciğerde bilirubin hormonu düzgün işlemediği zaman ciltte ve gözde sarılığa neden olarak kendini belli eder.
Hemokromatozis, vücutta gereğinden dazla demir birikme hastalığıdır. Vücutta fazla biriken demir insan ölümüne neden olur. Bunun harici genelde karaciğerde ortaya çıkan bu hastalık karaciğer kanseri ya da siroza neden olabilir.
Karaciğer kanseri, karaciğerde gelişen kötü huylu bir tümördür. İştahsızlık, halsizlik ve kilo kaybına sebep olmaktadır. Tümör yeterince büyük boyutlara oluşmadan kendini belli etmez. Bu yüzden erken teşhisi oldukça zordur.
Karaciğer hastalıklarının genel belirtisi kanlı ve siyah dışkı, vücutta sarılık, küçük darbelere karşı vücutta morarma, bulantı, iştahsızlık ve kaşıntıdır.
Karaciğer Nakli
Karaciğer, kadavralardan ya da yaşayan insanlardan bağışlanabilir. Yaşayan donörlerden karaciğer bir bölümü alınarak nakil yapılır. Karaciğer kendini geliştirip büyütebildiği için her iki insanda eski sağlıklarına kavuşmuş olur. Karaciğer nakli genenllikle karaciğer kanserine veya siroz teşhisi koyulmuş kişilere yapılır.
Karaciğer nakli çok 12 saate kadar sürebilen çok ciddi bir cerrahi işlemdir. Bazı riskleri vardır:
- Kanama ve kan pıhtılaşması
- Enfeksiyon
- Bağışlanan karaciğer yetmezliği
- Hafıza ve düşünme sorunları
- Bağışlanan karaciğerin vücut tarafından reddi
Karaciğer nakli yapıldıktan sonra bir hafta hastanede yapıp, 3 ay boyunda kontrollere gitmek durumundasınız. Bu süre zarfında çoğu sosyal aktivitelerinizi ertelemek durumda olacaksınız. Bir karaciğerin nakilden sonra iyileşme süresi 1 yıl 6 ay kadardır.
Karaciğer naklinin başarılı geçme olasılığı bireysel duruma göre değişebilir. Kadavralar tarafından bağışlanan organlar genelde daha başarılı olur.
Karaciğere Sağlığı Nasıl Korunur?
Bazı karaciğer hastalıkları genetik olsa da genelde ilaçlar, toksinler ve virüslerden kaynaklı hastalıklar baş gösterir.
- Alkol tüketimini azaltmak ya da hep bitirmek.
- Doktora sormadan gelişi güzel eczaneden ilaç alıp kullanmak. Tüm ilaçlar için bu madde geçerlidir.
- Düzenli egzersiz yapmak.
- Yağlı ve karbonhidrat değeri yüksek gıdaları azaltmak, yerine bol bol sebze ve meyve tüketerek düzenli bir diyet programı yapmak.
İnsan Vücudunun Diğer Organları
- Mide: İşlevi, Yeri ve Hastalıkları
- Göz Nedir? Yapısı, İşlevi ve Hastalıkları
- Kalın Bağırsak: İşlevi, Yeri ve Hastalıkları
- İnce Bağırsak; Uzunluğu, İşlevi, Hastalıkları
- Dalak Nedir? Yeri ve Hastalıkları
- Mesane Nedir? İşlevi ve Hastalıkları
- Pankreas Nedir? İşlevi, Yeri Ve Hastalıkları
İnsan Vücudunun Diğer Sistemleri
- Dolaşım Sistemi: İşlevi ve Hastalıkları
- Endokrin Sistem: Fonksiyonları ve Hatalıkları
- Sindirim Sistemi Nedir? İşlevi ve Hastalıkları
- Lenfatik Sistem: Fonksiyonları ve Hastalıkları
- Kas Sistemi: Çeşitleri, İşlevi, Hastalıkları
- İskelet Sistemi Nedir? İşlevi ve Hastalıkları
- Solunum Sistemi: İşlevi, Hastalıkları
- Cilt: İnsan Vücudunun En Büyük Organı
- Bağışıklık Sistemi: Hastalıklar ve Fonksiyonları
