Lenfatik Sistem: Fonksiyonları ve Hastalıkları
Lenfatik sistem, toksinlerin, atıkların ve diğer istenmeyen maddelerin vücuttan atılmasına yardımcı olan doku ve organ ağıdır. Lenfatik sistemin temel işlevi, vücutta enfeksiyon ile savaşan beyaz kan hücrelerini içeren sıvı haldeki lenfleri taşımaktır.
Lenfatik sistem, dolaşım sisteminin damarlarına benzeyen lenfatik damarlardan oluşur. Bademcikler, adenoidler, dalak ve timusun tümü lenfatik sistemin bir parçasıdır.
Lenfatik Sistemin Tanımı
İnsan vücudunda yüzlerce lenf bezi bulunur. Bunlardan bazıları akciğerler ve kalp gibi vücudun derinliklerinde yer alırken bazıları da kolumuz ve kasıklarımız da, yüzeye yakın yerlerde bulunur. Ayrıca baş kısmımızdan dizlerimize kadar lenf düğümleri vardır.
Dalak sadece böbreğin üstünde vücudunun sol tarafında yer alan, en büyük lenfatik organdır. Dalak vücutta bir kan filtresi görevi görür, kırmızı kan hücrelerinin miktarını ve kan birikimini kontrol eder ve enfeksiyonla mücadele eder.
Dalak, potansiyel olarak tehlikeli bakterileri, virüsleri veya kandaki diğer mikroorganizmaları tespit ederse, lenf düğümleri ile birlikte, istilacılara karşı savunucu görevi gören lenfositler adı verilen beyaz kan hücreleri oluşturur. Lenfositler, yabancı mikroorganizmaları öldürmek ve enfeksiyonların yayılmasını durdurmak için antikorlar üretir. Dalaklarını hastalık veya yaralanma nedeniyle kaybeden insanlar enfeksiyonlara daha yatkın olsa da dalaksız yaşayabilirler.
Timus ise göğsün hemen üst kısmında kalbe yakın bir yerde durur, bu küçük organ, olgunlaşmamış lenfositleri depolar ve onları kanserli hücrelerin yok edilmesine yardımcı olan aktif T hücreleri olmaya hazırlar.
Bademcikler vücutta bağışıklık sisteminin bir parçası olarak ilk savunma hattıdır. Vücuda ağızdan ve burundan giren bakterilerin tespitini yapar, bazen kendisi de enfekte kapar ve alınmasıyla sonuçlanır. Bademcik ameliyatları günümüzde hala sık yapılan bir ameliyat türüdür.
Lenfatik Sistem Hastalıkları
Lenfatik sistemin hastalıkları ve bozuklukları tipik olarak immünologlar tarafından tedavi edilir. Vasküler cerrahlar, dermatologlar, onkologlar ve fizikçiler de çeşitli lenfatik hastalıkların tedavisinde yer almaktadır.
Lenfatik sistemin en sık görülen hastalığı, lenf nodlarının tıkanmasıdır. (lenfadenopati olarak da bilinir) Lenf tıkanıklığı sebebiyle ortaya çıkan kanserde olabilir. Bakteriler lenf sıvısında fark edildiği zaman lenf bezleri daha çok enfeksiyonla savaşan beyaz kan hücreleri üretmeye başlar, bunun sonucunda da şişme meydana gelir. Şişmiş lenf düğümleri boyun, koltuk altı ve kasıklarda hissedilebilir.
Lenfadenopati genellikle enfeksiyon, iltihaplanma veya kanserden kaynaklanır. Lenf bezlerinin büyümesi ile gerçekleşir. Bu durumda ortaya çıkacak hastalık tipleri; Lenfoma, Lenfanjiomatozis, Castleman hastalığıdır.
Lenfoma, lenfositlerin büyüyüp kontrolsüz bir şekilde çoğalmasından kaynaklıdır. Bir kanserdir.
Castleman hastalığı, lenf nodu genişlemesine ve çoklu organ bozukluğuna neden olur. Bir kanser değildir. Ancak lenfoma gibi tedavi şekli uygulanabilir.
Lenfanjiomatozis, lenfatik damarlardan oluşturulan çok sayıda kist içeren bir hastalıktır. Genetik bir mutasyonun sonucu olduğu düşünülmektedir.
Teşhisi ve Tedavisi
Lenfatik sistem hastalıklarında genellikle lenf düğümleri genişlediğinde tanı koyulabilir. Çünkü lenf düğümleri elle hissedilecek kadar büyümesi gekmektedir, ya da BT taramalarında görülecek kadar büyümesi.
Büyümüş lenf düğümleri genellikle tehlikeli değildir, bunlar enfeksiyonla mücadele için büyümüş olabilirler. Ancak daha belirgin şekilde büyüyüp, enfeksiyon süresinden daha uzun kalıcı olursa endişe verici olur ve bir doktor tarafından kesinlikle incelenmesi gerekmektedir.
Herhangi bir lenfatik hastalığın sık görülen belirtileri, kol ve kasık şişmesi, kilo kaybı, ateş ve gece terlemeleri olarak sıralanabilir.
Lenfatik hastalığın tedavisi türüne göre değişiklik gösterir. Enfeksiyonlar antibiyotiklerle veya antivirallerle tedavi edilebilir. Aynı şekilde lenfatik sistemin kanser türleri, kemoterapi, radyoterapi veya cerrahi bir yöntem ile halledilebilir.
İnsan Vücudunun Diğer Önemli Sistemleri
- Sindirim Sistemi Nedir? İşlevi ve Hastalıkları
- Dolaşım Sistemi
- Endokrin Sistem: Fonksiyonları ve Hatalıkları
- Cilt: İnsan Vücudunun En Büyük Organı
- Bağışıklık Sistemi: Hastalıklar ve Fonksiyonları
