Endokrin Sistem: Fonksiyonları ve Hatalıkları
Endokrin sistem, metabolizmayı, büyümeyi, gelişmeyi, üremeyi, uyku düzenini, duyguları, doku fonksiyonlarını ve cinsel fonksiyonları düzenleyen, hormonlar üreten salgı bezleridir.
Endokrin Sitemin Fonksiyonları
Endokrin sistem, hipofiz bezi, tiroid bezi, paratiroid bezleri, adrenal bezleri, pankreas, yumurtalıklar (kadınlarda) ve testislerden (erkeklerde) oluşur.
Endokrin sistemde yer alan her bir hormon tipi vücutta belirli organları ve dokuları hedef alır. Bununla birlikte bazı organlar hormon üretiminde ikincil olarak görev alır. Örneğin böbreklerde eritropoietin ve renin gibi hormonlar salgılanır.
Bunlar dışında diğer hormonların vücutta farklı görevleri mevcuttur. Örneğin Tiroid hormonları, kalp atış hızı, cilt bakımı, büyüme, vücut ısısı, doğurganlık ve sindirim gibi birçok hayati önem taşıyan vücut fonksiyonunu etkilemektedir.
Bunlarla birlikte örneğin tiroid bezleri vücudun ana metabolik kontrol merkezidir. Beyin, kalp, böbrek fonksiyonları ve daha fazlası tiroid hormonunun insafına kalmıştır.
Endokrin Sistem Hastalıkları Nedir?
Çok yüksek ya da düşük hormon seviyeleri endokrin sistemde bir sorun olduğunu gösterir. Ayrıca vücudunuz hormonlara olumlu şekilde cevap vermezse hastalıklar baş gösterebilir. Kandaki sıvı ve elektrolit dengesindeki stres, enfeksiyon ve diğer değişiklikler de hormon seviyelerini etkileyebilir.
En yaygın endokrin hastalıklarından birisi diyabettir. Vücut yeterli miktarda glikoz üretemez ya da ürettiği halde kullanacak sistemden mahrumsa diyabet hastalığı ortaya çıkar.
Diyabetin aksine diğer endokrin hastalıklar hormon seviyesinin normale dönmesi için ilaçla tedavi edilir. Ya da bir hormon tümörün çok fazla büyümesine sebep oluyorsa tümör alınır. Ancak diyabet, hap ve ünsülin enjeksiyonları ile tedavi edilebilir. Her ne olursa olsun hormonal bozukluklar tespit edildiğinde her zaman doktora gidilmesi gidilmesi şarttır. Kişisel tedaviler uygulamak sağlığınızı ciddi oranda etkileyebilir.
Başka bir hormonal bozukluk hipotiroidizmdir. Tiroid bezi, vücudun ihtiyacını karşılayacak kadar hormon üretmediği zaman ortaya çıkar. Bu hastalık vücudun pek çok fonksiyonunun yavaşlamasına hatta tamamen kapanmasına bile neden olabilir. Ama en azından tıp biliminde bunun bir tedavisi var. Bezin hasarlı kısmı cerrahi bir işlemle çıkartılarak düzeltilebilir.
Bir diğer hastalık tiroid kanseridir. Tiroid bezinde başlayan kanser, kontrol edilemeyecek bir büyüklüğe kadar ulaşabilir. Daha doğrusu büyük bir tümör oluşabilir. Yine bu durumda vücut fonksiyonları görevlerini yapamamaya başlayacaktır. 2017’de yapılan bir araştırmaya göre tiroid kanserinin 1975 ve 2013 arasında tam 3 kat arttığı tespit edilmiştir.
Bir endokrinolog nedir?
Dört yıllık tıp fakültesini bitirdikten sonra endokrinolog olmak isteyen kişiler staj programında 3 veya 4 yıl daha geçirirler. Eğitimdeki endokrinologlar sonraki 3 yılını da hormon hastalıklarını teşhis ve tedavi etmeyi öğrenerek geçirirler. Kısaca en az 10 yıldan fazla sürecek öğrenimden sonra bir endokrinolog olarak onaylanıp, mesleklerine başlarlar. Ve genel olarak çoğu kısırlık ve diyabet konusunda uzmanlaşırlar.
Endokrin Sistemin Dönüm Noktaları
MÖ 200 : Çinliler cinsiyet ve hipofiz hormonlarını insan idrarından izole etmeyi ve tıbbi amaçlar için kullanmaya başladılar.
1025 : Ortaçağ Pers’te yazar Avicenna (980-1037), anormal iştahı, cinsel işlevlerin çöküşünü ve diyabetik tadı tatlıyı anlatan
“The Canon of Medicine” (c. 1025), kitabında detaylı bir açıklama yapmıştır.
1835 : İrlandalı doktor Robert James Graves, bir guatr vakasını açıklıyor.
1889 : Joseph von Mering ve Oskar Minkowski, pankreasın cerrahi olarak çıkarılmasının kan şekeri artışı, ardından koma ve ölümle sonuçlandığını gözlemledi.
1922 : Leonard Thompson, 14 yaşında, insülin alan ilk diyabet hastası. İlaç üreticisi Eli Lilly kısa süre sonra toplu insülin üretimine başlıyor.
İnsan Vücudunun Diğer Sistemleri
- Dolaşım Sistemi: Hastalıkları, İşlevi, Dönüm Noktaları
- Bağışıklık Sistemi: İşlevi, Hastalıkları, Dönüm Noktası
