Uyku Eksikliği Beyin Performansınızı ve Kişiliğinizi Nasıl Etkiler?
1959’da popüler bir radyoda DJ olan Peter Tripp dinleyicilerine 200 saat uyanık kalma sözü verdi. Peter’i uzun ve sınırlarını zorlayacak bir iş bekliyordu. Kimse bu işin etkileri hakkında pek bir bilgisi yoktu, ve uyku yoksunluğuna dair çalışmalar yok denecek kadar azdı. Yapılacak olan bu deney sadece Peter Tripp’in milyonlarca dinleyicisi için önem arz etmiyordu. Bir o kadar bilim dünyası içinde önemli bir olay oldu.
Tahmin edileceği üzere uykusuzluğu arttıkça Peter’in hali dahada dramatik bir hal almaya başladı. Normalde iyimser ve sevecen olan bir insanın kişiliği gitgide değişiyordu. Bu derece sevilen ve kibar olan insan, üçüncü günde çok sevdiği arkadaşlarına ağır küfürler eden ve hakaretlerde bulunan bir kişiliğe bürünmüştü. Zaman sürekli ilerliyor ve uykusuz geçen her saat halüsinasyon görüyor dahada paranoyak ve anormal davranışlar sergiliyordu.
Doktorları bu durum karşısında oldukça endişeli olmasına rağmen Peter Tripp verdiği sözü yerine getirmek üzere uyarıcı ilaçlar sayesinde 201 saat uyanık kalmayı başardı. Tekrarlanan Modern laboratuvar çalışmaları Tripp’te görülen bazı davranışların, uyku kaybının bir sonucu olarak onay almıştır. Uyku yoksunluğu ya da uzun süreli kısıtlanmış uyku, sinirli bir kişilik ve psikolojinin bozulmasına ek olarak, ağır depresyon, öfke ve endişe duygularının artmasına neden olur. Bazı uyku kayıplarının da kişinin içinde sakladığı duygusal gerçekleri arttırdığı da savunulmaktadır. Peter yapmış olduğu bu deney sonrası, sonraki hayatına ne şekilde devam etmiş bunu yazının en sonuna sakladık. Şimdi uykusuzluk hakkında diğer modern ve güncel araştırmalara, bilgilere ve beynin yapısına bakalım. (Çığır Açan Beyin Vakaları)
Uykusuzluk ve Stres
Başka bir araştırma da, en küçük bir diyalog esnasında arkadaşlarına ateş püsküren Tripp gibi davranışlar gösteren uykudan mahrum katılımcılar gözlemlendi. Bu deneyde uykusuz kalan kişilerde çok basit bir bilişşel testi tamamlamalarını istediklerinde, uykusunu almış olan katılımcılara göre beyinlerinde daha fazla stres yaşadıkları ortaya çıkartıldı.
Beyin görüntüleme yöntemleri, uyku yoksunluğunun neden irrasyonel duygusal tepkilere yol açabileceğini ortaya koymaktadır. Beyindeki bir alan olan amigdala, duygusal kontrol merkezimizdir. Uykudan mahrum bırakılan katılımcılara duygusal olarak negatif görüntüler gösterildiğinde, amigdaladaki aktivite seviyeleri uykusunu almış olanlardan %60 daha yüksekti. (Sağlıklı Bir Uyku İçin Sağlıklı Besinler Şart)
Araştırmacılar bu deney üzerinden farklı beyin bölgeleri üzerindeki etkileri de incelemeye koyuldu. Ve ardından uyku yoksunluğunun amigdala ve Prefrontal korteks arasındaki bağlantıyı bozduğunu keşfetti. Prefrontal kortekst, amigdala’nın fonksiyonlarını düzenleme görevine de el atan bir bölümdür. Uyku yoksunluğu sırasında ise negatif etkilere aşırı tepki göstermemize amigdala neden olur.
Öğrenmek İçin Uyumak Şart
Beynin uyku eksikliğinden büyük ölçüde etkilenen başka bir alanı da hipokampustur. Bu yeni hatıraların saklanması için kritik bir bölgedir. İnsanlar bir gece bile uykusuz kaldıklarında, yeni bilgileri ezberleme yetenekleri önemli ölçüde düşer. Bu yapılan bir çalışmada uyku yoksunluğunun neden olduğu hipokampüste bir bozulmaya bağlı olarak gösterilmiştir. Bir dizi resim ezberlerken, uykudan yoksun katılımcılar, hipokampüste dinlenmiş katılımcılara göre daha az aktivasyon gösterdi. Hipokampustaki bu açık, yeni bilgi yazma yeteneğini azaltan uyku yoksunluğundan kaynaklanabilir.
Alternatif bir teoriye göre, hipokampus, beynin diğer bölgelerinde depolanacak yeni bilgileri taşımak için uykuya ihtiyaç duyabilir. Bu durumda, uyku eksikliği hipokampusun depolama kapasitesinin dolmasına ve yeni bilgilerin depolanmasına engel olabilir.
Peter Tripp Hikayesi
Ne yazık ki hikayemizin mutsuz bir sonu var. Uyandığından kısa bir süre sonra evliliği bozuldu, işini ve radyoyu kaybetti. Peter’den sonra 264 saat uykusuz kalmayı başaran, San Diegolu bir lise öğrencisi olan Randy Gardner rekoru eline aldı.
Peter Tripp ve Karısı
Ancak şunu belirtmek gerek, Peter Tripp’ten sonra diğer uyku rekorları kıran kişilerin gelecek hayatlarının nasıl devam ettiği takibi yapılmadığından uzun uyku yoksunluğunun her birey üzerinde aynı trajedik sonu yaşatıp yaşatmadığı bilinmemektedir. Yani Peter Tripp’in evliliğinin bozulması, kariyerini kaybetmesi sebebi olarak uyku yoksunluğunu gösteremeyiz. Fakat uyku ve uykusuzluk için daha çok keşfedecek şeyimiz var. Bu konuda yapılmış büyük bir ölçüde araştırma bulunmakta ve yapılmaya devam ediyor.
Muhtemel Mavi Işık olarak adlandırılan elektronik cihazların uyku kaçmasına neden olduğunu duymuşsunuzdur. Evet bu doğru, uykuya dalmamızı oldukça zorlaştırıyor, nihayetinde ertesi günümüz uykusuz geçiyor.
Önemli Not
Uyumamak zeka göstergesi olmayacağı gibi, fazla uyumakta gereksiz bir zaman kaybı demek değildir. Sağlıklı bir şekilde 8-10 saat arasındaki bir uyku hayattan zevk almanızı, doğru karar vermenizi ve daha mutlu bir yaşam sürmenizi sağlar.
Sağlıcakla ve Uykuyla Kalın..
Kaynaklar:
- https://www.telegraph.co.uk/news/science/science-news/10742179/Six-in-10-Brits-now-sleep-deprived-because-of-smartphones-and-computers.html
- http://www.jneurosci.org/content/30/43/14356
- http://www.gelfmagazine.com/archives/sleeping_in.php
- https://www.news-medical.net/health/Hippocampus-What-is-the-Hippocampus.aspx
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17293859
- http://www.imperial.ac.uk/health-and-wellbeing/physical-health/sleep/
- https://theconversation.com/how-a-lack-of-sleep-affects-your-brain-and-personality-66604
